‘Wapenwedloop duwt China, Pakistan en India richting regionale crisis’

China, India en Pakistan moeten snel actie ondernemen om een regionale nucleaire crisis te voorkomen, schrijft Shawn Rostker van het Centrum voor Wapenbeheersing en Non-Proliferatie, een in Washington gevestigde denktank. Volgens Rostker vormt de drie-eenheid China-India-Pakistan een veel ernstiger nucleaire bedreiging dan de wedloop tussen China, Rusland en de Verenigde Staten. ‘Het is vreemd dat die driehoek zo weinig aandacht krijgt.’

De Zuid-Aziatische regio is de enige plek op aarde waar drie kernmachten zo dicht bij elkaar liggen, aan elkaar grenzen en die grenzen ook nog eens betwisten, betoogt Rostker in The Diplomat. India ligt sinds 1948 overhoop met buurland Pakistan, terwijl India en China sinds 1959 bonje hebben. Al in 1962 leidde dat tot een felle grensoorlog in de Himalaya.

Volgens Rostker kent de regio een ongeziene maar zeer gevaarlijke dynamiek van toenemende militarisering aan de betwiste grenzen, in combinatie met een kernwapenwedloop. ‘De driehoek China-India-Pakistan brengt strategische risico’s en instabiliteit met zich mee en vormt misschien wel een grotere bedreiging voor nucleair niet-gebruik dan de voortdurende concurrentie tussen China, Rusland en de Verenigde Staten.’

Verergerde instabiliteit

Rostker betoogt dat de instabiliteit verergerd wordt door veranderende nucleaire opvattingen, militair-technologische moderniseringen en strategische concurrentie, ‘waardoor de regio dichter bij een nucleaire crisis komt’. Zo hadden twee confrontaties tussen India en Pakistan in 2019 en 2022 zomaar nucleair kunnen worden – dat dat niet gebeurde kwam doordat beide partijen zich zonder binnenlands gezichtsverlies met een mooi bühneverhaal uit de crises konden terugtrekken.

Wat Rostker ‘de gevaarlijkste dynamiek’ tussen beide landen noemt is ‘het gedeelde overmatige vertrouwen in hun eigen vermogen om escalatie onder controle te houden en de zekerheid dat de ander zal afzien van het laten escaleren van een kleinschalig conventioneel conflict naar een nucleair niveau’.

‘Precaire grensrelatie’

Los van Pakistan moet India zich ook zien te verhouden tot China, waarmee het ‘een precaire grensrelatie’ onderhoudt. Ja, er is een bestandslijn en iets wat op een dialoog lijkt. Toch groeit de kans op een conflict volgens Rostker, omdat beide landen hun grensbeleid militariseren. Er is sprake van een wedloop waarin elk land reageert op nucleaire manoeuvres van de ander.

‘India reageert op de strategische opbouw en regionale ambities van China, terwijl de Pakistaanse omarming van tactische gevechtscapaciteit een reactie is op India’s nadruk op tegenkracht en strategische verdediging’, aldus Rostker. Wat ook niet echt helpt is dat China en Pakistan innig samenwerken op militair gebied. Dat is een logisch verstandshuwelijk: China en Pakistan delen het belang om India’s regionale dominantie tegen te gaan.

Afschrikking leidt tot wedloop

Hoewel China’s nucleaire modernisering en uitbreiding ogenschijnlijk gericht zijn op de Verenigde Staten, kan het merendeel van de Chinese raketten met nucleair vermogen het Amerikaanse vasteland niet bereiken. India, dat wél geheel binnen Chinees bereik ligt, heeft uit voorzorg het bereik van de eigen strategische raketten vergroot, waardoor dat het hele Chinese vasteland bestrijken. ‘Ondanks China’s vermeende focus op de Verenigde Staten, brengt India’s openlijke fixatie op afschrikking ten opzichte van China de twee in een meer precaire nucleaire relatie dan ze ooit gekend hebben’, aldus Rostker.

Wat te doen?

De analist pleit voor verschillende maatregelen om de regionale stabiliteit te vergroten en de kans op een nucleair conflict te verkleinen. Zo moeten India en Pakistan hun verdrag uit 1988 inzake het verbod op aanvallen op nucleaire installaties en faciliteiten bijwerken, in het licht van de huidige technologische vooruitgang. Het is tijd voor een update, met duidelijker definities van nucleaire doelen en uitgebreide mechanismen voor verificatie en naleving. Ook moeten afspraken over ballistische raketten worden toegepast op kruisraketten.

Gezamenlijk grensbeheer en terreurbestrijding

In de tweede plaats moeten India en China streven naar samenwerking op het gebied van grensbeheer, met inbegrip van het demilitariseren van betwiste grenzen en het uitbreiden van bufferzones. Daarbij moeten de drie landen beter samenwerken op het gebied van grensoverschrijdende terrorismebestrijding.

Met name Pakistan moet zich realiseren dat het herbergen van anti-Indiase terroristen net over de grens niet bevorderlijk is voor een goede relatie met de buurnatie. Idealiter pakken beide landen terrorismebestrijding gezamenlijk aan en wisselen ze inlichtingen uit.

Nuclear Risk Reduction Center

In de derde plaats moeten India, China een trilateraal Nuclear Risk Reduction Center oprichten, dat de realtime communicatie tijdens crises vergemakkelijkt. Zo’n NRRC voor Zuid-Azië kan risico’s beperken die ontstaan door verkeerde interpretaties, conflicten op laag niveau of sub-conventionele schermutselingen en onbedoelde raketlanceringen. Ten slotte is het ‘absoluut noodzakelijk’ dat China en India een formele nucleaire dialoog aangaan, besluit Rostker.

Schrijf je nu in voor de BNR Nieuwsbrief voor je dagelijkse dosis nieuws en podcasttips. Iedere ochtend en/of middag in je mailbox zodat je altijd op de hoogte bent. Blijf Scherp.