Rusland omzeilt sancties, exporteert meer olie naar India

Afghanistan wordt een belangrijk doorvoerland voor Russische olie, nu Rusland nieuwe handelsroutes uitzet naar Azië en het Midden-Oosten. Dit schrijft onderzoekster Sophia Nina Burna-Asefi van The Risk Advisory Group in The Diplomat. De International North South Transport Corridor (INSTC) bypast het Suez-kanaal en de Rode Zee en verkort de transportduur van Russische goederen naar India met maar liefst dertig dagen.   

Vorige week kondigden Kazachstan, Turkmenistan en Afghanistan aan een logistiek centrum te zullen bouwen in de provincie Herat in het westen van Afghanistan. Binnen twee maanden zullen de drie landen met officiële plannen komen, de hub zal deel uitmaken van de INSTC, een internationaal en multimodaal transportproject met een totale lengte van 7.200 kilometer. Het project werd in 2000 voor het eerst opgezet door Iran, Rusland en India, later kwamen daar Oman, Turkije, Azerbeidzjan, Turkmenistan, Kazachstan, Afghanistan en Pakistan bij.

Lees ook | EU en WTO buitenspel bij nieuwe zijderoute

Het startpunt van deze ‘Russisch-Centraal-Aziatische Nieuwe Zijderoute’ ligt in Rusland, het traject haakt op verschillende punten aan bij bestaande andere transcontinentale transportnetwerken. De route loopt echter voor het grootste deel over het grondgebied van Rusland, Azerbeidzjan, Centraal-Azië, Afghanistan, Pakistan, India en Iran.  De nieuwe logistieke hub in Afghanistan dient vermoedelijk als distributiekanaal, waar tanks en andere goederen van de weg naar het spoor worden vervoerd en vervolgens naar zeehavens in Iran, Pakistan en India om verscheept te worden naar het Midden-Oosten en de Asia-Pacific regio.

Lees ook | India een grote speler op het wereldtoneel: ‘ze willen de stem van het Zuiden worden’

De corridor zal Rusland via drie routes met Iran verbinden. De belangrijkste route, de West-Kaspische route, loopt via het spoor en de weg door Azerbeidzjan. De centrale route loopt per schip door de Kaspische Zee en de oostelijke route volgt de oostkust van de Kaspische Zee. Volgens professor Pandita Padma Shri, oud-directeur van het Centrum voor Centraal-Aziatische Studies aan de universiteit van Kashmir Universiteit werpt het project nu al zijn vruchten af voor Rusland en Iran. Het laatste land kan ongestoord drones en ander militair materieel aan Rusland leveren, zonder enige hinder te ondervinden van sancties.

Lees ook | Handelsroutes onder druk: ‘Rusland nog lang niet interessant genoeg voor China’

Russische olie

Blijkens een interview dat de minister van Handel van de Afghaanse Taliban gaf aan persbureau Reuters zal de hub gebruikt worden voor de doorvoer van Russische olie naar het Midden-Oosten en Azie. Het reanimeren van het lang uitgestelde INSTC is een logische zet van het Kremlin, want Rusland voelt, net als Iran, het effect van de westerse sancties op de export van zijn fossiele brandstoffen en is hard op zoek naar andere afzetmarkten.

Een andere reden is dat deze Russisch-Iraanse Noord-Zuidlijn de transporteurs onkwetsbaar maakt van de in potentie gevaarlijke bottlenecks als het Suezkanaal, de Rode Zee en de Straat van Hormoez. Goederen die via INSTC worden vervoerd zullen voortaan een traject afleggen dat de helft korter is dan het de huidige route door de Middellandse en de Rode Zee.

Volgens Burna-Asefi is Rusland zich sowieso meer aan het oriënteren op zuidelijke transportnetwerken nu het Kremlin als gevolg van de oorlog in Oekraïne afstand neemt van het Westen en zijn handelsnetwerken verlegt. Ze wijst op een ander project dat Rusland nieuw leven inblaast en dat veel diplomatieke aandacht krijgt: het Belarus-Rusland-Kazachstan-Oezbekistan-Afghanistan transportproject.

Probleemkind Teheran

Moskou en Teheran zijn de belangrijkste sponsoren van INSTC en dragen het meest bij aan het infrastructuurontwikkelingsproject, respectievelijk 34,6 procent en 33,7 procent van de totale geplande investeringen. Kazachstan heeft een aandeel van 16,5 procent in de investeringen in het INSTC-project.  Een niet onbelangrijk probleem is alleen de slechte staat van de Iraanse infrastructuur én het feit dat Teheran niet in staat is om zijn deel van het INSTC-project te financieren. Rusland moet daarom bijna de gehele financiering van wegen, havens, depots en aanvullende infrastructuur voor zijn rekening nemen. En ook dat wordt in toenemende mate problematisch, want de oorlog in oekraine kost ook de Russen handenvol geld.

Rusland moet dus keuzes maken: óf het zet de andere deelnemers aan meer te investeren in het traject, óf het vindt alternatieve financiering. Een mogelijke optie zou zijn dat andere INSTC-partnerlanden meer investeren en dat Rusland (en Iran) in ruil daarvoor met olie en gas over de brug komen.